6.000 mahkum maksimum güvenlikli hapishaneden kaçtı: Mozambik’te neler oluyor?

Çarşamba günü, Mozambik’in başkenti Maputo’daki maksimum güvenlikli hapishaneden yaklaşık 6.000 mahkumun kaçtığı açıklandı. Güney Afrika ülkesinde seçimlerin ardından haftalardır devam eden şiddet endişeleri artırıyor.

Polis şefi Bernardino Rafael, mahkumların Noel Günü “isyan ettiğini” ve Maputo Merkez Hapishanesinden kaçtığını söyledi.

Kaçış sırasında güvenlik güçleriyle çıkan çatışmada en az 33 mahkumun öldüğü, 15 kişinin de yaralandığı belirtildi.

Yetkililer başlangıçta 1.500 mahkumun kaçtığını duyurdu. Ancak ABD haber ajansı Associated Press’e (AP) göre bu rakam Cuma günü revize edildi.

Mozambik’te neler oluyor?

Mozambik’te 9 Ekim’de yapılan tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçimlerinin galibi Daniel Chapo’nun zaferinin Anayasa Konseyi tarafından onaylanmasının ardından ülkenin büyük şehirlerinde şiddet olayları yaşandı. Kazalarda aralarında 2’si polis memurunun da bulunduğu en az 21 kişi hayatını kaybetti.

Protestocular, uzun süredir iktidarda olan Frelimo partisinin adayı Chapo’nun oyların yüzde 65’ini alarak başkanlığı kazandığı seçimi tartışmalı buluyor.

Protestoların çoğu, seçimlerde oyların yüzde 24’ünü alan muhalefet adayı Venâncio Mondlane’nin genç destekçileri tarafından düzenleniyor.

Mondlane, diğer muhalefet adaylarıyla birlikte seçim sonuçlarını reddetti ve mahkemeye itiraz etti. Katolik Piskoposlar Birliği ve Avrupa Birliği’nden seçim gözlemcileri de seçim sonuçlarının tahrif edildiğini iddia ediyor.

Frelimo partisi, ülkenin 1975 yılında Portekiz’den bağımsızlığını kazanmasından bu yana iktidarda. Ancak kuzey Mozambik’teki ciddi ekonomik zorluklar ve huzursuzluk nedeniyle, özellikle gençler arasında giderek çekiciliğini kaybediyor.

İlk protestolar, Mondlane’i destekleyen Podemos partisinin iki üyesinin 19 Ekim’de kimliği belirsiz silahlı kişilerce öldürülmesiyle başladı. Olaydan hükümeti sorumlu tutan Mondlane destekçileri o zamandan beri ülke çapındaki şehirlerde sokaklara döküldü.

El Cezire’ye göre protestocular sokaklarda yanan lastiklerle barikat kuruyor. Ayrıca polis karakolları ve devlet dairelerinin ateşe verildiği, bazı işyerlerinin yağmalandığı da iddia ediliyor. Güvenlik güçleri göstericilere aşırı sert müdahale ediyor.

Şu anda nerede olduğu bilinmeyen Mondlane, destekçileriyle Facebook üzerinden iletişim kuruyor. Geçen Salı günü Facebook’ta yayınlanan bir gönderide politikacı, 15 Ocak’ta cumhurbaşkanı olarak görevi devralacağına söz verdi. Aynı gün seçimin galibi Chapo da yemin töreni düzenleyecek.

Tutuklular nasıl serbest bırakıldı?

Çarşamba günkü hapishane isyanının tam olarak nasıl başladığı ve dışarıdan protestocuların olaya karışıp karışmadığı belli değil.

Ancak polis şefi Rafael, isyanın başladığı gün Maputo’nun 14 kilometre güneybatısında bulunan yüksek güvenlikli Maputo Merkez Hapishanesi çevresinde protestocuların görüldüğünü söyledi.

Rafael, “Protestocular tutukluların serbest bırakılmasını talep ederek gürültü yapıyordu” dedi.

Yetkili, mahkûmların bu olaylardan yararlanarak duvarı yıkarak bazı kişilerin kaçmasına olanak sağladığını sözlerine ekledi.

Rafael, bazı mahkumların daha sonra gardiyanları etkisiz hale getirdiğini, AK-47 tüfeklerine el koyduğunu ve diğer mahkumları serbest bırakmaya başladığını söyledi.

Ancak protestocuların cezaevine girip girmediği ve bazı mahkumların tesisten kaçmasına yardım edip etmediği bilinmiyor. Adalet Bakanı Helena Kida, yerel yayın kuruluşu Miramar TV’ye yaptığı açıklamada, isyanların cezaevi içinde başladığını, dışarıdaki protestocuların olayla hiçbir ilgisinin olmadığını söyledi.

Sosyal medyada paylaşılan görüntülerde yüzlerce mahkumun uzun bir cezaevi kapısını iterek firar ettiği anlar görülüyor.

Bazı analistler, kaçan mahkumların, Noel tatili boyunca tesisi koruyan güvenlik görevlilerinin sayısının azalmasından yararlanmış olabileceğine inanıyor.

Hangi mahkumlar kaçtı?

Rafael, kaçaklar arasında 29 “terörist hükümlü” bulunduğunu söyledi. Bu kişiler, 2017’den bu yana kuzeydeki Cabo Delgado eyaletinde bir İslam devleti kurmak için mücadele eden silahlı grup El Şebab’ın üyeleri olarak gözaltına alındı.

Al-Shabaab ile hükümet güçleri arasındaki çatışma 33.000’den fazla kişinin ölümüne ve yüz binlerce kişinin yerinden edilmesine neden oldu.

Yetkililer Çarşamba günü 150 tutukluyu yeniden yakaladıklarını bildirdi.